Een goed functionerend team dat met plezier samenwerkt krijgt een nieuwe teamleider. Zeven jaar en vier teamleiders verder. Geen van hen houdt het er vol en inmiddels zijn er ook binnen het team zelf mensen vertrokken en bijgekomen. Bij elke vertrekkende teamleider wordt de selectieprocedure verder opgeschroefd. Een formele functietoets, extra gesprekken met een formeel aangestelde selectiecommissie, het selecteren van verschillende leiderschapsstijlen en een heus selectiegericht assessment. Aan de voorbereiding zal het niet liggen en het team heeft altijd op hoog niveau gefunctioneerd, maar is inmiddels alle bevlogenheid kwijt. Er lijkt wel een onzichtbare kracht mee te werken. Een mooi moment om meer systemisch op onderzoek uit te gaan. Maar wat is systemisch werken nu eigenlijk en wat is de rol van opstellingen daarin?
Wat is Systemisch werken?
We maken allemaal onderdeel uit van verschillende systemen. Het eerste systeem waar we in ons leven bij horen is ons familiesysteem. Dat is ook gelijk het enige systeem waar we altijd lid van blijven, of we nu wel of geen contact met onze familie hebben. Andere systemen zijn de sportschool, een vriendengroep, een organisatie en het team waar je in werkt. Elk systeem heeft zijn eigen relatie- en communicatiepatronen, met zijn eigen geschiedenis, energie en karakter. En net als bij een mobiel boven de babybox geldt dat als er ergens in het systeem iets veranderd, dit doorwerkt in het hele systeem. Dat betekent dat terugkerende problemen of problemen die los lijken te staan van de individuen (zoals in het voorbeeld van het team waar geen teamleider het volhoudt), kunnen duiden op een onderliggende dynamiek. Of met andere woorden: kan een probleem of conflict een symptoom zijn van een groter probleem? In het systemische werk noemen we dat verstrikkingen.
Systemisch werken is de bril die je op zet, een familie- of organisatieopstelling de methode die je kan inzetten om patronen en bijbehorende dynamieken visueel te maken. Je kan een tafelopstelling doen met houten poppetjes, werken met attributen of blaadjes die je op de grond plaatst of met representanten die je in de ruimte plaatst. Opmerkelijk is dat zij zich gaan voelen en gedragen als de persoon voor wie zij staan. Ook zonder de geschiedenis en context te kennen. Dat is ook juist de kracht, want zonder die ruis kan je echt systemisch kijken naar iemands plek binnen het systeem. Vaak komen er thema’s of relaties naar boven die je rationeel niet had kunnen bedenken. Een opstelling met representanten wordt vaak als magisch omschreven: lees het hier en geloof het als je een keer mee mag doen met zo’n opstelling.
Basisprincipes Systemisch werken
Als een soort trekzalf leg je dus de onzichtbare onderstroom bloot. Dat is interessant bij een grote verscheidenheid aan vraagstukken: initiatieven die keer op keer niet werken, een groot verloop van medewerkers, of een onverklaarbaar hoog ziekteverzuim. Wat daarachter kan zitten? Er zijn drie basisprincipes belangrijk: binding, ordening en balans. Allereerst hebben alle leden van het systeem recht op hun eigen plek. Elke plek heeft een eigen taak, verantwoordelijkheid en begrenzing. Belangrijk is dat iedereen wordt ingesloten, dat geldt ook voor afdelingen. Daarnaast heeft iedereen een natuurlijke positie ten opzichte van elkaar, op basis van hiërarchie, anciënniteit en expertise. In elke organisatie ligt macht en als deze bij de verkeerde persoon ligt, bijvoorbeeld als de manager geen leiding neemt en een teamlid als informeel leider die rol naar zich toetrekt, dan ontstaat er onrust. Aan wie is men loyaal? Tot slot moet er balans zijn tussen geven en nemen. Dat gaat niet alleen over salaris of werkuren, maar ook over zaken zoals aandacht, invloed en dankbaarheid.
Systemisch werken en teams
Het team waarmee deze blog startte is er met behulp van een opstelling achter gekomen dat men nog loyaal was aan de oud teamleider, die plotsklaps én zonder afscheid was vertrokken na een conflict met de directie. Doordat er niets over werd gedeeld met de teamleden en er geen ruimte was gegeven aan een afscheid, was de plek als teamleider functioneel maar niet systemisch vacant. Mensen waren onbewust nog loyaal aan hem en daardoor was er geen ruimte voor een nieuwe teamleider, óók niet voor teamleden die hem nooit hadden gekend. Het team is uiteindelijk samen gekomen om de oud teamleider te eren met het delen van herinneringen en het geven van een afscheidscadeau. En inmiddels is er een nieuw teamleider die heel goed in de groep ligt en niet meer hoeft op te boksen tegen een onzichtbare vijand.
Ontketen je kracht met Systemisch werken
Er zijn verschillende manieren om Systemisch werken in te zetten voor ontwikkeling en groei. Het kan aanvullend zijn bij een coachprogramma, maar ook bij teamontwikkeling. Met een opstelling bijvoorbeeld kan je verfrissende perspectieven opdoen - je creëert een experimenteerruimte. Wil je meer weten over dit thema en over wat het jou kan opleveren als professional of organisatie? Op 31 oktober van 09:30 tot 12:00 uur organiseren wij een kennissessie waarin Veerle je meeneemt in de kennis en know-how van Systemisch werken. Ervaar wat Systemisch werken doet. Interesse om aan te sluiten? Laat hieronder je gegevens achter en je ontvangt van ons een persoonlijke uitnodiging.